Берлиндағы Викимедиа конференцияһында «себештең» «бала бөркөткә» әүерелгәне: различия между версиями

[досмотренная версия][непроверенная версия]
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Нет описания правки
Нет описания правки
Строка 6:
Был конференцияны немец региональ ойошмаһы — [[Викимедиа Германия]] ({{lang-de|Wikimedia Deutschland}}) [[Фонд Викимедиа|Викимедиа Фонды]] ({{lang-en|Wikimedia Foundation}}) менән берлектә ойошторҙо.
 
[[Файл:Wikimedia Conference 2017 – 118.jpg|thumb|center|600px|<center>Исполнительный директор [[Фонд Викимедиа|Фонда Викимедиа фонды]] башҡарма директоры [[Кэтрин Мар]] на конференции [[ВикимедиаБерлин|Берлиндағы]] в [[БерлинВикимедиа]]е [[2017]] конференцияһында</center>]]
 
Викимедиа проекттарын башҡорт телендә төҙөгән [[Башкирская Википедия|Башҡорт Википедияһы]] «[[Викимедийцы Башкортостана|Башҡортостан Викимедиасылары]]» ({{lang-en|[[m:Wikimedians of Bashkortostan User Group|Wikimedians of Bashkortostan User Group]]}}) тематик төркөмө исеменән конференцияла «[[Киске Өфө]]» газетаһыгәзите журналисы [[Зайтуна Нигаматьянова|Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова]] ([[User:З. ӘЙЛЕ|З. ӘЙЛЕ]]) һәм төрки телдәрҙе өйрәнеүсе [[Украина|украин]] лингвисы [[Виктор Семенюк]] ([[User:Visem|Visem]]) ҡатнашты. [[Виктор Семенюк]]тың туған теле башҡорт теле булмаһа ла, ул Башҡорт Википедияһына мәҡәләләр яҙыуҙа әүҙем ҡатнаша.
[[Файл:Wikimedia Conference 2017.4.jpg|thumb|center|600px|<center>[[Берлин]]да [[2017]]йылда уҙған [[Викимедиа]] конференцияһында [[Зайтуна Нигаматьянова|Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова]] һәм [[Виктор Семенюк]] [[Башкортостан]] флагы менән</center>]]
 
Башҡорт Википедияһының әйҙәүселәре һәм администраторҙарыныңхакимдарының береһе [[Рустам Нурыев|Рөстәм Нурыев]] [http://www.bashinform.ru/news/981415-bashkirskie-volontery-vnesli-svoi-predlozheniya-v-strategiyu-razvitiya-vikimedia-do-2030-goda/] «[[Башинформ]]» агентлығына шуларҙы еткерҙе: [[Файл:Wikimedia Conference 2017.5.jpg|thumb|right|242px|[[Амир Аарони]] һәм [[Зайтуна Нигаматьянова|Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова]]]]
 
{{цитата|Википедияның төрлө тел бүлектәрендә гүзәл заттар 10-20 процент ҡына тәшкил итә. Ә Башҡортостан викимедиасыларының күбеһе ҡатын-ҡыҙҙар. Шуға ла Башҡорт Википедияһының презентацияһында башҡорт вики-өләсәйҙәре тураһындағы мәғлүмәтте бик ҡыҙыҡһынып, сәпәкәйләп ҡаршы алдыларалды конференцияла ҡатнашыусылар. «ПереводчикЭстәлек содержанийтәржемәсе» (Content translation) төркөмөнөң етәксеһе [[Амир Аарони]] башҡорт телендәге мәҡәләләрҙең тәржемә ҡоралы, йәғни машина- тәржемәсеһе, ярҙамында сифатлы башҡарылыуын, шулай уҡ система белдереүҙәренең дә бик емешле тәржемә ителеүен юғары баһаланы.}}
 
[[Германия]]нан ҡайтҡас, викимедиасыларҙың халыҡ-ара форумындағы [[Башкортостан]] вәкиле Зәйтүнә НиғмәтйәноваНиғәмәтйәнова үҙенең сағыу тәьҫораттары менән уртаҡлашты:
[[Файл:Wikimedia Conference 2017.7.jpg|thumb|right|242px|Төрки телле марафон тураһында фекерләшеү]]
[[Файл:Wikimedia Conference 2017.12.jpg|thumb|right|242px|Проекттарҙы презентациялау]]
Строка 24:
Шулай килеп сыҡты — ошо "себеш"те Германияға, 31 марттан 2 апрелгә тиклем уҙғарылған Викимедиа 2017 конференцияһына юлланылар. Был сара волонтерлыҡ хәрәкәтенең берләшеү, ҡоролош һәм ойоштороу йәһәтенән үҫеш юлдары тураһында фекер алышыу, тәжрибә уртаҡлашыу маҡсатынан даими ойошторола килә.
 
Ҡатнашыуын ҡатнаштым да ти, тик…тик инглиз телен белмәйенсә бындай сараларҙа булыуҙан ни фәтеүә тиерһегеҙ. Икенсе яҡтан, үҫеш өсөн кеше алға атларға, ҡаршылыҡтарҙы үтергә тейеш тә баһа! Хикмәт шунда — был юлы ойоштороусылар ҡатнашыуға ғариза яҙған барлыҡ тел төркөмдәренә лә урын бирергә булдыларбулды. Шуға ла төрки телдәрҙе өйрәнеүсе украин лингвисы, «украин башҡорто» Виктор Семенюк менән мин Башҡорт википедияһы исеменән был киң даирә сараһында ҡатнаша алдыҡ.
 
Йәшермәйем, тәүге көндә бер аҙ шаңҡып йөрөнөм. Ҡайҙа килеп эләккәнемде һуңыраҡ ҡына аңлай башланым. Кирегә юл юҡ — аҙаҡҡаса түҙеп, ауырлыҡтарҙы йырып сығырға кәрәк. Минең бурыстарҙың минимум-программаһы: Вики-өләсәйҙәр проектын презентациялау, яңы бәйләнештәр булдырыу, бәләкәй тел төркөмдәрен үҫтереү идеяһын ҡалҡытыу. Виктор ярҙамында, минеңсә, был бурыстарҙы үтәнек.
 
Ни өсөн тап Вики-өләсәйҙәр проектын ҡалҡытырға теләнек? Сөнки интернет селтәрендә дөйөм алғанда ВикиппедияВикипедия эшмәкәрлегенә аҙмы-күпме ҡағылышы булғандарҙың 10-20 проценты ғына ҡатын-ҡыҙҙар. Ә Башҡортостан викимедиасыларының күпселеге ҡатын-ҡыҙҙар. Дөрөҫөрәге, урта йәштәге ҡатындар. Шуға ла Башҡорт википедияһының вики-өләсәйҙәргә арналған презентацияһы барыһындабарыһын ла ҙур ҡыҙыҡһыныуда уяттылҡыҙыҡһындырҙы. Бик кәрәкле, яҡшы проект тип хупланылар.
 
Конференцияла 2030 йылға тиклем Викимедиа халыҡ-ара волонтерлыҡ хәрәкәтенең (Wikimedia-2030) үҫеш стратегияһына айырым иғтибар бүлделәр. Алдан фекер алышыуҙар мәлендә Башҡорт Википедияһы мөхәррирҙәре бәләкәй тел төркөмдәрен үҫтереүҙе айырым пункт итеп индерергә тәҡдим иттеләр. Конференция барышында, башҡорт һәм баск викимедиасылары тәҡдиме менән, Европа халыҡтары телдәрендәге, шул иҫәптән, төрки телле мөхәррирҙәренең Википедиялағы бәләкәй проекттары исеменән ҡатнашыусыларҙың төрлө темалар буйынса махсус осрашыуҙары ойошторолдо. Ер шарының төрлө мөйөшөндәге викимедиасылар араһында был мәсъәлә бик ҙур ҡыҙыҡһыныу уятты . Шуға ла фекер алышыуҙар төн урталарына ҡәҙәреҡәҙәр дауам итте. Сығыш яһаусылар тел проблемаларының төрлө мәсъәләләренә ҡағылдыларҡағылды. Мәҫәлән, бер телдең икенсеһенән өҫтөнлөк итеүе, яҙма телдең булмауы, ҡайһы бер илдәге ырыуҙар телдәренең, урындағы һөйләштең төрлөлөгө, техник мөмкинлектәрҙе, текст тәржемәселәрен, клавиатура булдырыу һ.б.
 
Ҡайһы бер тел төркөмдәренең үҙ телендә интернетта клавиатураһы булмауы асыҡланды. Был һорауҙы тикшергәндә, башҡорттарҙы «ПереводчикЭстәлек содержаниятәржемәсе» (Content translation) тәржемә ҡоралдары эшләү төркөмөнөң етәксеһе Әмир Аһарони тағы ла бер тапҡыр маҡтап телгә алды. Башҡорт клавиатураһы компьютерҙа ғына түгел, хатта телефонда ла киң ҡулланылыуын хупланы.
 
Фекер алышыу ахырында Wikimedia-2030 стратегияһын, телдәр төрлөлөгөн иҫәпкә алып, төҙөргә тигән һығымтаға килделәр. Бигерәк тә ЮНЕСКО мәғлүмәттәре буйынса юғалыу ҡурҡынысы аҫтында ҡалған телдәргә айырым иғтибар бүлеүҙе хупланылар. Тоғро ғына әйткәндә, ЮНЕСКО сайтында баҫылған Донъя телдәренең интерактив атласында Рәсәйҙәге 136 тел юғалыу ҡурҡынысы аҫтында һәм шуларҙың 20-һе инде үле телдәр рәтендә күренә.
Башҡорт теленән тыш был иҫәпкә [[Адыгейский яҙык|адыгей]], [[Калмыкский язык|ҡалмыҡ]], [[Удмуртский язык|удмурт]], коми, [[Тувинский язык|тыва]], [[Якутский язык|яҡут]] һәм башҡа телдәр инә. Шуға ла тел мәсъәләләренең дөрөҫ ҡуйылышын тикшереү өсөн айырым бер тематик конференция уҙғарыу тәҡдиме лә ҡаралды.
 
Шулай уҡ Башҡорт Википедияһы администраторыхакимы [[Участник:Рустам Нурыев|Рөстәм Нурыев]] үткән йылда [[Езино Ларио|Езино Лариолағы]] ([[Италия]]) конференцияла тәҡдим иткән Төрки вики-марафонын ойоштороу буйынса эшлекле һөйләшеүҙәр яңынан ҡуҙғатылды.
 
Вики-өләсәйҙәр хәрәкәтен үҫтереү ниәтенән республикабыҙҙың төрлө райондарында вики-клубтар ойошторолғайны. Бөгөнгө көндә бындай клубтар беҙҙә генә түгел, Әрмән Википедияһында ла ойошторолған һәм яҡшы эшләп килә икән. Уларҙың вәкилдәре менән аралашыу, фекер алышыу, тәжрибә уртаҡлашыу БашВики эшмәкәрлегенең был тәңгәлдә дөрөҫ йүнәлеш алыуын, артабан да үҫтереү кәрәклеген раҫланы.
 
Тағы ла Әрмәнстан Викимедиасылары кеүек йәйге вики-лагерҙарҙы ойоштороуҙы беҙҙә лә эшләргә мөмкин. Башҡортостанда бына нисәнсе йыл инде башҡорт телендә һөйләшкән балалар өсөн маҡсатлы «Йәйләү» лагеры эшләп килә. Уның эшмәкәрлегенә ҡушылып киткәндә, бик тә яҡшы булыр ине.
 
…ЙомғаҡлапЙомғаҡлап шуны әйткем килә — тәүге көндәге шаңҡыу миңә файҙа ғына итте — баш мейеһе аврал режимында эшләй башланы, йәшерен көс, ҡыҙыҡлы фекерҙәр уянды. Нәтижәлә беҙ Башҡортостандан (бәлки был республиканың Ер йөҙөндә барлығын да белмәүселәр булғандыр) һәм үҙебеҙҙең ситтән генә күҙәтеүсе түгел, ә Википедия эшмәкәрлеген яҡшыртыуҙы хәстәрләүсехәстәрләгән, егәрле, үҙ телен һаҡларға тырышыусытырышҡан патриот вики-төркөм икәнебеҙҙе лә күрһәтеп ҡайттыҡ.
Теге яңы ҡабыҡтан сыҡҡан "«себеш"»кә бөгөнгө күҙлектән ҡарағанда, ул инде «бөркөт» булып үҫеп етеп килә. Төрлө билдәһеҙ ҡаршылыҡтарға бирешмәй, мең төҫтәге донъя киңлектәрендә юғалмай, тере ҡалып йүгереп китте — иң мөһиме, билдәһеҙлек һәм ҡурҡыу этабы үтте. Тормош дауам итә, тимәк Википедияға килеүсе һәр «себеш» те бейек осоштар, донъя киңлектәрен яулау ҡыуанысы көтә!
 
Алға, башҡорттар!;)