Викиновости

Берлиндағы Викимедиа конференцияһында «себештең» «бала бөркөткә» әүерелгәне

Geographylogo.png Башҡа телдәрҙә: башҡортса • русский

9 апреля 2017 года

Был мәҡәләлә Викимедиа Фонды, уға ҡағылышлы ниндәйҙер проект йәки шәхестәр телгә алына. Викияңылыҡтар — Викимедиа Фондының бер проекты булған Викиновости эсендәге башҡорт теле бүлеге.

2017 йылдың 31 мартынан 2 апреленә тиклем Берлинда Викимедианың сираттағы йыллыҡ конференцияһы уҙғарылды. Бындай сараларҙа ойошманың барлыҡ хәрәкәттәре — региональ бүлектәр (чаптерҙар), тематик берләшмәләр, ҡулланыусылар төркөмдәре, шулай уҡ Викимедия Фонды һәм уның бүлектәре — бер урынға туплана. Был конференцияны немец региональ ойошмаһы — Викимедиа Германия (нем. Wikimedia Deutschland) Викимедиа Фонды (англ. Wikimedia Foundation) менән берлектә ойошторҙо.

Викимедиа фонды башҡарма директоры Кэтрин Мар Берлиндағы Викимедиа 2017 конференцияһында

Викимедиа проекттарын башҡорт телендә төҙөгән Башҡорт Википедияһы «Башҡортостан Викимедиасылары» (англ. Wikimedians of Bashkortostan User Group) тематик төркөмө исеменән конференцияла «Киске Өфө» гәзите журналисы Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова (З. ӘЙЛЕ) һәм төрки телдәрҙе өйрәнеүсе украин лингвисы Виктор Семенюк (Visem) ҡатнашты. Виктор Семенюктың туған теле башҡорт теле булмаһа ла, ул Башҡорт Википедияһына мәҡәләләр яҙыуҙа әүҙем ҡатнаша.

Берлинда 2017йылда уҙған Викимедиа конференцияһында Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова һәм Виктор Семенюк Башкортостан флагы менән
Башҡорт Википедияһының әйҙәүселәре һәм хакимдарының береһе Рөстәм Нурыев [1] «Башинформ» агентлығына шуларҙы еткерҙе:
Амир Аарони һәм Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова
«Википедияның төрлө тел бүлектәрендә гүзәл заттар 10-20 процент ҡына тәшкил итә. Ә Башҡортостан викимедиасыларының күбеһе ҡатын-ҡыҙҙар. Шуға ла Башҡорт Википедияһының презентацияһында башҡорт вики-өләсәйҙәре тураһындағы мәғлүмәтте бик ҡыҙыҡһынып, сәпәкәйләп ҡаршы алды конференцияла ҡатнашыусылар. «Эстәлек тәржемәсе» (Content translation) төркөмөнөң етәксеһе Амир Аарони башҡорт телендәге мәҡәләләрҙең тәржемә ҡоралы, йәғни машина тәржемәсеһе, ярҙамында сифатлы башҡарылыуын, шулай уҡ система белдереүҙәренең дә бик емешле тәржемә ителеүен юғары баһаланы.»

Германиянан ҡайтҡас, викимедиасыларҙың халыҡ-ара форумындағы Башкортостан вәкиле Зәйтүнә Ниғәмәтйәнова үҙенең сағыу тәьҫораттары менән уртаҡлашты:

Төрки телле марафон тураһында фекерләшеү
Проекттарҙы презентациялау
Берлинда экскурсия. "Уҙған яуҙар эҙе"н һаҡлаған урында күмәк фото

Википедияла үҙемде «динозавр» тип әйтә алмайым, сөнки бындағы эшмәкәрлегемә йыл ярым ғына ваҡыт үтте. Дөйөм Википедия күҙлегенән ҡарағанда, мин әле генә ҡабыҡтан сыҡҡан «себеш» кенә. Шулай килеп сыҡты — ошо "себеш"те Германияға, 31 марттан 2 апрелгә тиклем уҙғарылған Викимедиа 2017 конференцияһына юлланылар. Был сара волонтерлыҡ хәрәкәтенең берләшеү, ҡоролош һәм ойоштороу йәһәтенән үҫеш юлдары тураһында фекер алышыу, тәжрибә уртаҡлашыу маҡсатынан даими ойошторола килә.

Ҡатнашыуын ҡатнаштым да ти, тик инглиз телен белмәйенсә бындай сараларҙа булыуҙан ни фәтеүә тиерһегеҙ. Икенсе яҡтан, үҫеш өсөн кеше алға атларға, ҡаршылыҡтарҙы үтергә тейеш тә баһа! Хикмәт шунда — был юлы ойоштороусылар ҡатнашыуға ғариза яҙған барлыҡ тел төркөмдәренә лә урын бирергә булды. Шуға ла төрки телдәрҙе өйрәнеүсе украин лингвисы, «украин башҡорто» Виктор Семенюк менән мин Башҡорт википедияһы исеменән был киң даирә сараһында ҡатнаша алдыҡ.

Йәшермәйем, тәүге көндә бер аҙ шаңҡып йөрөнөм. Ҡайҙа килеп эләккәнемде һуңыраҡ ҡына аңлай башланым. Кирегә юл юҡ — аҙаҡҡаса түҙеп, ауырлыҡтарҙы йырып сығырға кәрәк. Минең бурыстарҙың минимум-программаһы: Вики-өләсәйҙәр проектын презентациялау, яңы бәйләнештәр булдырыу, бәләкәй тел төркөмдәрен үҫтереү идеяһын ҡалҡытыу. Виктор ярҙамында, минеңсә, был бурыстарҙы үтәнек.

Ни өсөн тап Вики-өләсәйҙәр проектын ҡалҡытырға теләнек? Сөнки интернет селтәрендә дөйөм алғанда Википедия эшмәкәрлегенә аҙмы-күпме ҡағылышы булғандарҙың 10-20 проценты ғына ҡатын-ҡыҙҙар. Ә Башҡортостан викимедиасыларының күпселеге ҡатын-ҡыҙҙар. Дөрөҫөрәге, урта йәштәге ҡатындар. Шуға ла Башҡорт википедияһының вики-өләсәйҙәргә арналған презентацияһы барыһын да лҡыҙыҡһындырҙы. Бик кәрәкле, яҡшы проект тип хупланылар.

Конференцияла 2030 йылға тиклем Викимедиа халыҡ-ара волонтерлыҡ хәрәкәтенең (Wikimedia-2030) үҫеш стратегияһына айырым иғтибар бүлделәр. Алдан фекер алышыуҙар мәлендә Башҡорт Википедияһы мөхәррирҙәре бәләкәй тел төркөмдәрен үҫтереүҙе айырым пункт итеп индерергә тәҡдим иттеләр. Конференция барышында, башҡорт һәм баск викимедиасылары тәҡдиме менән, Европа халыҡтары телдәрендәге, шул иҫәптән, төрки телле мөхәррирҙәренең Википедиялағы бәләкәй проекттары исеменән ҡатнашыусыларҙың төрлө темалар буйынса махсус осрашыуҙары ойошторолдо. Ер шарының төрлө мөйөшөндәге викимедиасылар араһында был мәсъәлә бик ҙур ҡыҙыҡһыныу уятты. Шуға ла фекер алышыуҙар төн урталарына ҡәҙәр дауам итте. Сығыш яһаусылар тел проблемаларының төрлө мәсъәләләренә ҡағылды. Мәҫәлән, бер телдең икенсеһенән өҫтөнлөк итеүе, яҙма телдең булмауы, ҡайһы бер илдәге ырыуҙар телдәренең, урындағы һөйләштең төрлөлөгө, техник мөмкинлектәрҙе, текст тәржемәселәрен, клавиатура булдырыу һ.б.

Ҡайһы бер тел төркөмдәренең үҙ телендә интернетта клавиатураһы булмауы асыҡланды. Был һорауҙы тикшергәндә, башҡорттарҙы «Эстәлек тәржемәсе» (Content translation) тәржемә ҡоралдары эшләү төркөмөнөң етәксеһе Әмир Аһарони тағы ла бер тапҡыр маҡтап телгә алды. Башҡорт клавиатураһы компьютерҙа ғына түгел, хатта телефонда ла киң ҡулланылыуын хупланы.

Фекер алышыу ахырында Wikimedia-2030 стратегияһын, телдәр төрлөлөгөн иҫәпкә алып, төҙөргә тигән һығымтаға килделәр. Бигерәк тә ЮНЕСКО мәғлүмәттәре буйынса юғалыу ҡурҡынысы аҫтында ҡалған телдәргә айырым иғтибар бүлеүҙе хупланылар. Тоғро ғына әйткәндә, ЮНЕСКО сайтында баҫылған Донъя телдәренең интерактив атласында Рәсәйҙәге 136 тел юғалыу ҡурҡынысы аҫтында һәм шуларҙың 20-һе инде үле телдәр рәтендә күренә. Башҡорт теленән тыш был иҫәпкә адыгей, ҡалмыҡ, удмурт, коми, тыва, яҡут һәм башҡа телдәр инә. Шуға ла тел мәсъәләләренең дөрөҫ ҡуйылышын тикшереү өсөн айырым бер тематик конференция уҙғарыу тәҡдиме лә ҡаралды.

Шулай уҡ Башҡорт Википедияһы хакимы Рөстәм Нурыев үткән йылда Езино Лариолағы (Италия) конференцияла тәҡдим иткән Төрки вики-марафонын ойоштороу буйынса эшлекле һөйләшеүҙәр яңынан ҡуҙғатылды.

Вики-өләсәйҙәр хәрәкәтен үҫтереү ниәтенән республикабыҙҙың төрлө райондарында вики-клубтар ойошторолғайны. Бөгөнгө көндә бындай клубтар беҙҙә генә түгел, Әрмән Википедияһында ла ойошторолған һәм яҡшы эшләп килә икән. Уларҙың вәкилдәре менән аралашыу, фекер алышыу, тәжрибә уртаҡлашыу БашВики эшмәкәрлегенең был тәңгәлдә дөрөҫ йүнәлеш алыуын, артабан да үҫтереү кәрәклеген раҫланы.

Тағы ла Әрмәнстан Викимедиасылары кеүек йәйге вики-лагерҙарҙы ойоштороуҙы беҙҙә лә эшләргә мөмкин. Башҡортостанда бына нисәнсе йыл инде башҡорт телендә һөйләшкән балалар өсөн маҡсатлы «Йәйләү» лагеры эшләп килә. Уның эшмәкәрлегенә ҡушылып киткәндә, бик тә яҡшы булыр ине.

Йомғаҡлап шуны әйткем килә — тәүге көндәге шаңҡыу миңә файҙа ғына итте — баш мейеһе аврал режимында эшләй башланы, йәшерен көс, ҡыҙыҡлы фекерҙәр уянды. Нәтижәлә беҙ Башҡортостандан (бәлки был республиканың Ер йөҙөндә барлығын да белмәүселәр булғандыр) һәм үҙебеҙҙең ситтән генә күҙәтеүсе түгел, ә Википедия эшмәкәрлеген яҡшыртыуҙы хәстәрләгән, егәрле, үҙ телен һаҡларға тырышҡан патриот вики-төркөм икәнебеҙҙе лә күрһәтеп ҡайттыҡ. Теге яңы ҡабыҡтан сыҡҡан «себеш»кә бөгөнгө күҙлектән ҡарағанда, ул инде «бөркөт» булып үҫеп етеп килә. Төрлө билдәһеҙ ҡаршылыҡтарға бирешмәй, мең төҫтәге донъя киңлектәрендә юғалмай, тере ҡалып йүгереп китте — иң мөһиме, билдәһеҙлек һәм ҡурҡыу этабы үтте. Тормош дауам итә, тимәк Википедияға килеүсе һәр «себеш»те бейек осоштар, донъя киңлектәрен яулау ҡыуанысы көтә!

Алға, башҡорттар!;)

Викимедиа 2017 конференцияһында ҡатнашыусылар менән күмәк фото
 

СығанаҡтарПравить


Викияңылыҡтар өсөн үҙенсәлекле репортаж

Был мәҡәләлә Викияңылыҡтар өсөн махсус рәүештә яҙылған, мәҡәләлә үҙенсәлекле репортаж һәм тикшереүҙәр бар.

Мәғлүмәттең сығанағы күрһәтелмәгән осраҡта, автор үҙе сығанаҡ булып тора. Мәҡәлә тарихынан: кем беренсе булып мәҡәләне башлағанын табып авторҙы билдәләй алаһығыҙ. Мәҡәләгә инмәгән, һеҙгә билдәле булған факттар булһа, мәҡәләгә өҫтәп яҙығыҙ. Ваҡыт үтеү менән ваҡиғалар үҙгәрһә яңы мәҡәлә яҙығыҙ.

Һорауҙарығыҙ булһа форумға яҙығыҙ.
 
Фекерҙәр[үҙгәртергә]


Викияңылыҡтар, Викимедиа РУ һәм Wikimedia Foundation, Inc. мәҡәлә эстәлегендә һәм фекерҙәр бүлегендә булған ҡараштар өсөн яуап бирмәй.


 


 


 
Источник — https://ru.wikinews.org/w/index.php?title=Берлиндағы_Викимедиа_конференцияһында_«себештең»_«бала_бөркөткә»_әүерелгәне&oldid=604692